خولنجان ؛ خسرودار

خولنجان نام هندی ریشه گیاه است .این گیاه را به دلیل اهمیت دارویی و غذایی ریشه اش به همین نام یعنی :خولنجان نامیدند .خولنجانی گیاهی علفی ، چند ساله به ارتفاع سه متر و تیره زنجبیل است. دارای ساقه‌های زیرزمینی ضخیم و ساقه‌های هوایی فراوان می‌باشد .

برگهای آن بلند و باریک و به شکل سرنیزه است .

گلهای خوشه ای سفید رنگ با رنگ دود ه گی  قرمز و گل آذین در سنبل های انتهایی.

میوه آن کپسول است که در آن تعداد زیادی دانه قرار دارد .

ریشه این گیاه غده‌ای ،به رنگ قرمز مایل به سیاه،  معطر و دارای طعمی تند است و به آن <قسط تلخ >نیز می گویند که دارای ارزش دارویی و غذایی زیادی است و ظاهراً تقریباً شبیه زنجبیل است.

این گیاه بومی جنوب شرقی آسیا ،خصوصاً چین است و یکی از مراکز کاشت این گیاه هند است .گونه‌ای دیگر از گیاه خولنجان با نام علمی Alpinia Galanga که دارای ریشه زیرزمینی است به رنگ زرد روشن که به آن <قسط شیرین >گفته می‌شود .و دارای طعمی گزنده ،معطر و پوست نازک عرضه می‌شود .

این گیاه بومی هندوستان است و یکی از مراکز کاشت و تولید آن همین کشور است .گیاه خولنجان را در آسیا گاهی  به اسب ها می دهند تا ظاهراً پر انرژی تر داشته باشند .

قسمت های مورد استفاده

ریشه این گیاه ،گره دار به رنگ سرخ مایل به سیاه است .معطر و دارای طعمی تند است .

ترکیبات شیمیایی

پینین ، سینئول ، اوگنول ، اوکالیپتول ، لاکتون

طرز استفاده و مقدار مصرف

برای مصارف داخلی به شکل چای ،تنتور ،کپسول .

مقدار خوراک آن ۴ تا ۵ گرم است .

ریشه خولنجان (قسط تلخ )در درست کردن ترشی ،همچنین به صورت آسیاب شده در انواع خورشت ها استفاده می شود و به عنوان ادویه معطر مانند پودرکاری مزه بهتری به  غذا می‌دهد .در آشپزی :ریزوم خولنجان ( قسط تلخ )را در تهیه کاری و سوپ به کار می‌برند .پودر ریزوم خشک شده گیاه به عنوان انفیه هنگام سرماخوردگی استفاده می‌شود. به عنوان عطر نیز به کار میرود .

همچنین از خولنجان ،برای تهیه نوشابه ها و ژله ها استفاده می شود و در هندوستان به عنوان اسانس و عطر مصرف می‌شود و خواص دارویی نیز دارد.

تهیه روغن خولنجان (قسط تلخ ) :۲۰۰گرم قسط تلخ را بکوبید و یک شبانه روز آن را در سرکه رقیق خیس کنید، سپس آن را با دو کیلوگرم روغن زیتون به آتش ملایم بجوشانید تا سرکه آن تبخیر شود .

تهیه پودر قسط خولنجان : خولنجان را به مقدار مورد نظر رنده کنید و در محلی گرم آن را خشک کنید ،سپس آن را نرم کوبیده و از الک داروسازی رد کنید کردن ۲ تا ۴ گرم از آن با عسل برای تقویت معده مفید است .

خواص درمانی و طبیعت

طبیعت گیاه خولنجان گرم و خشک است .

خواص دارویی گیاه به طور خلاصه عبار تند از :ضد سرماخوردگی ،برونشیت،اختلال گوارشی ،آرتروز ،روماتیسم ،شب ادراری ،کمر درد ،سیاتیک و …

-آن را بسایید و بخورید درد معده را تسکین می دهد و دستگاه گوارش را تقویت می‌کند .

-صدا را صاف و سردردهای رطوبی را تسکین می دهد .

-آن را در دهان نگه داریدبوی بد دهان را برطرف می‌کند.

-مقداری از پودر آن را بخورید و یک تکه از آن را مدام در دهان نگه دارید ،لکنت زبان را درمان می کند .

آن را نرم بسازیم تا کاملا پودر  شود، بعد با کمی روغن زیتون مخلوط و هر شب بر پوست بمالید ،کک و مک  صورت را از بین می‌برد .

–چای خولنجان : طبیعت این چای گرم است .دم کرده خولنجان موجب تقویت سیستم ایمنی بدن می شود و مانند زنجبیل طبیعت گرم و تند دارد .

طرز تهیه چای خولنجان : چای سیاه را متناسب با مقدار مصرف همیشگی به همراه یک تکه از ریشه خولنجان را در قوری همراه با دو لیوان آب جوش بریزید و آن را روی شعله ی غیر مستقیم قرار دهید تا عطر آن به مشام برسد .

چای خولنجان دارای خاصیت ضد باکتریایی و ضد قارچ است .

-چای ان در تقویت سیستم گوارشی و رفع نفخ شکم بسیار موثر است .

-برای بهبود آرتروز و رماتیسم می‌توان دمنوش  یا چای خولنجان نوشید.

عوارض جانبی موارد احتیاط و منع مصرف

اگر گرم مزاج هستید در استفاده از این گیاه افراط نکنید تا دچار حساسیت نشوید. باید توجه داشته باشید که این گیاه را بیش از حد مصرف نکنید، زیرا امکان دارد تحریک کننده باشد بخصوص برای پوست .

همچنین برای مثانه مضر است از این نظر باید با گل انگبین خورده شود .

برای ریه مضر است ،بنابراین باید با انیسون خورده شود.