توضیحات
نخود سیاه
حمص اسود یا نخود سیاه یا لپه واریته‌ای از گیاه حمص می‌باشد و قدما چون اسود را نوعی حمص و خواص هر دو را یکسان دانسته‌اند آن‌ها را ذیل عنوان حمص ذکر نموده‌اند و در بعضی موارد که ذیلا ذکر می‌شود خواص نخود سیاه را قوی‌تر دانسته‌اند چنانچه دیوسکورید گوید نوعی نخود را که اوربیاس می‌نامند به‌ویژه ضماد جوشانده آن با عسل در اورکیت، اکزما، کچلی آکوریون، گال و قرحه‌های سرطانی موثر می‌باشد إ ۱*.
نخود سیاه مدرتر از سایر انواع نخود می‌باشد و خوردن آب جوشانده آن سنگ کلیه را خرد می‌کند به ویژه اگر آن را با ترب و کرفس جوشانده و به آن روغن بادام اضافه نموده میل نمایند کلیه و مثانه را پاک می‌کند إ
۲* نخود سیاه لکه‌های سیاه صورت کک‌مک را از بین می‌برد إ ۳* و بازکننده گرفتگی های کبد و طحال است إ ۴* در فالج، درد مفاصل و نخود سیاه تقویت قوای جنسی مفید است ، گزیدگی جانوران و مسمومیت به وسیله داروها إ ۵* استسقاء و ایکتر انسدادی موثر و در جمیع افعال از نخود سفید موثرتر می‌باشد و طبیعت آن گرمتر و خشک‌تر است إ ۶*.
إ (۱*) – تت دیاسقوریدوس م ۲- ص ۱۸۲ ش ۱۰۴
إ (۲*) – حاوی ج- ۲ ص ۳۵۶
إ (۳*) – ابنیه ۱۰۶
إ (۴*) – قانون ۲۱۷
إ (۵*) – از اختیارات ۱۲۸
إ (۶*) – مخزن ۲۳۶
گياهى است از تيره سبزى آساها (پروانه واران) و از دسته پيچىها كه يك ساله است و ارتفاع بوته هايش در حدود 50 سانتىمتر است. اين گياه داراى گونه هاى مختلف است.[1]
نخود اسم فارسى است و به عربى حمص و به تركى بولچاق و به يويانى واربايس و به هندى چنه و سبز آن را بونط گويند و آن برى و بستانى مىباشد. و نوع بستانى چند قسم مىباشد: سفيد و سرخ و سياه و كرسنى. و بعضى گويند برى را كرسنى نامند.
______________________________
(1)- حليه المتقين، ص 305.
(2)- گياهان دارويى، دكتر على زرگرى دكتر على زرگرى، ج 3، ص 138.
(3)- فرهنگ فارسى، دكتر معين، ج 2، ص 4693.
دائرة المعارف بزرگ طب اسلامى، ج5، ص: 287
شيخ الرئيس نخود سفيد را گرم و خشك در اول نوشته است. نزد بقراط سبز تازه آن تر در اول است. قوت آن تا سه سال باقى مى ماند.
نخود سياه نافع ورمهاى گرم و سخت و ضماد آب پخته آن با عسل نافع ورم خصيتين است و روغن آن نافع حكه و قوبا است.
نخود سیاه خوراك و ماليدن نخود نافع اعضاء سست شده و بيماريهاى ناشى از سردى مىباشد.
نخود سیاه را جويده و در چشم بگذارند ظفره چشم را نفع دهد. نخود بهترين غذا براى ريه مى باشد. البته بطور حريره بهتر است. خوراك آن نافع استسقا و يرقان سدى و كبدى، مولد خون و چاق كننده بدن است، موقع پختن، آن را زياد حركت ندهند، زيرا دو ماده از آن جدا مى شود. نيز آب پخته شده بهتر از جرم نخود است.
نخود را بايد در وسط غذا ميل كرد تا خوب هضم شود. آشاميدن آب پخته نخود سياه با روغن بادام تلخ و روغن ترب و كرفس سنگ كليه و مثانه را بشكند و اخراج جنين نمايد.
نخود سیاه منى را زياد مى كند. خوراك نخود توليد باد و نفخ كند. خوراك آب پخته اقسام آن ملين شكم و مفتح سدد كليه است خصوصا سياه و كرسنى. گفتهاند اگر يك مشت آن را در سركه بخيسانند و ظهر آن را ميل نمايند كرم شكم را از بين مى برد بخصوص نخود برى.
خوردن برشته نخود كه سرد نشده باشد جهت بواسير خونى مفيد و ماليدن انواع آن نافع سردرد و زردى صورت و بى حسى اعضا و امراض مفاصل است. نخود مضر زخم مثانه است و مصلحش خشخاش است مولد باد و نفخ است و سنگين مى باشد و مصلحش زيره و شبت و گلقند است. نوشيدن آب بعد از خوراك نخود خيلى ضرر دارد.
روغن نخود، گرم و خشك در سوم است، تند و با قوت نافذه و مقوى مو و باه است و جهت تسكين درد دندان و لثه و دردهاى سرد و جذام خيلى مفيد است.[2]
دائرة المعارف بزرگ طب اسلامى، ج5، ص: 288
خوردن و پاشيدن آب نخود در زدودن كك و مك و زيبا كردن رنگ مؤثر است. علاج درد پشت است. جوشهاى تر سر را از بين مىبرد. آب نخود را اگر ناشتا خورند در برخيزاندن ذكر بسيار قوى است. نخود گرفتگى كليه را باز مى كند.[3]
نخود سبز مجارى ادرار را پاك مىكند و براى سوزاك مفيد است داراى فسفر، پتاسيم، آهن، نشاسته، قند و اسيد فسفريك مىباشد. نيروبخش، خون و اعصاب مغز را تقويت مىكند.[4]
خوردن نخود سیاه برشته تازه كه سرد نشده باشد براى بواسير خونى نافع است. نخود را يك شب در سركه بخيسانيد و صبح ناشتا ميل كنيد ولى در آن روز چيز ديگر ميل نكنيد براى كشتن كرم معده بسيار مجرب است در آب نخود جوشانده بنشينيد براى اصلاح امراض مقعد و تنقيه رحم و اخراج كرم و شكم و مقعد بهترين دواست.[5] نخود سياه جوشانده ميل كنيد تحليل باه است.[6]
نخود سبز داراى ويتامينA ,B ,C مىباشد و در حكم جارويى است كه روده را از جمع شدن فضولات مسموم در آن پاك مىكند.[7]
خوردن آب جوشانده نخود با قدرى نمك مقطع لزوجات و مفتح شده و مدر بول خصوصى براى درد سينه و ريه نافع است.[8]
اگر نخود را برشته كرده آن را بكوبند و پودرش را به بيمار مخصوصا كودكانى كه به اسهال مبتلا شده اند بدهند مدفوع آنان طبيعى گشته و شفا مى يابند و جوشانده آن را هم براى رفع سنگ مثانه استفاده مى كنند.[9]
(1)- محيط اعظم، ج 4، ص 152؛ تحفه حكيم، ص 92؛ قرابادين كبير؛ ص 183؛ صيدنه، ج 2، ص 825.
(2)- قانون در طب، ج 2، ص 155.
(3)- اسرار خوراكيها، ص 240.
(4)- راهنماى نجات از مرگ مصنوعى.
(5)- گلها و گياهان شفابخش، ص 115.
(6)- اعجاز خوراكيها، ص 131.
(7)- راه نجات از مرگ مصنوعى، ج 4، ص 135.
دائرة المعارف بزرگ طب اسلامى، ج5، ص: 289
مشخصات:
نخود گياهى است كه بوته آن كوتاه و داراى شاخه هاى نازك، برگهاى ريز و گلهاى سفيد مى باشد. اين گياه سرشار از ويتامين ها است، گياهش داراى طعم ترش مخصوصى است. دانه هايش زهكش جگر، سپرز و كليه است. ضماد آن اورام را نرم مى كند و براى فرو بردن ورم بناگوش تجويز مى شود. روغن آن مقوى مو و شهوت مى باشد و جهت تسكين درد دندان و دردهاى سرد و جذام بسيار مفيد است.
جوشانده دانه نخود براى سنگ كليه و مثانه توصيه شده است. زياد خوردن آن براى رحم و مثانه زيان دارد.[10]
[1] ( 3)- فرهنگ فارسى، دكتر معين، ج 2، ص 4693.
[2] ( 1)- محيط اعظم، ج 4، ص 152؛ تحفه حكيم، ص 92؛ قرابادين كبير؛ ص 183؛ صيدنه، ج 2، ص 825.
[3] ( 2)- قانون در طب، ج 2، ص 155.
[4] ( 3)- اسرار خوراكيها، ص 240.
[5] ( 4)- راهنماى نجات از مرگ مصنوعى.
[6] ( 5)- گلها و گياهان شفابخش، ص 115.
[7] ( 6)- اعجاز خوراكيها، ص 131.
[8] ( 7)- راه نجات از مرگ مصنوعى، ج 4، ص 135.
[9] ( 1)- رشته مرواريد، ج 4، ص 9.
[10] ( 2)- زبان خوراكيها، ص 219.
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.