کبابه چینی

توضیحات

 

کبابه چینی در كتب طب سنتى با نامهاى «كبابه» و «حب العروس» آمده است. به فرانسوى‏Cubebe وPoivre queue و به انگليسى‏Cubeb وCubeb pepper گفته مى ‏شود.

گياهى است از خانواده فلفل‏Piperaceae ، نام علمى آن‏Piper cubeba L . و مترادف آن‏Cubeba officinalis Rafin . مى‏باشد. به ميوه گياه نيز كبابه چينى مى ‏گويند.

مشخصات‏

كبابه چينى ميوه گياهى است و گياه آن درختچه ه‏اى است بالا رونده برگهاى آن بى‏كرك چرمى، متناوب و بيضى است. گل هاى نر و ماده روى دو پايه جدا و ميوه آن شبيه حب بلسان به حجم فلفل معمولى و كروى و قطر 5 ميلى‏متر و داراى دم دراز است. رنگ پوست خارجى آن تيره و مايل به سياه و چروكدار و مغز آن سفيد خوش‏بو و طعم آن تند است.

ميوه اين گياه را از چين مى ‏آورند به همين دليل آن را «كبابه چينى» گويند. گياه بومى جاوه، سوماترا، چين و نواحى خاور دور است ولى حاليه در اغلب كشورها بخصوص در هندوستان پرورش مى‏ دهند و مى ‏كارند.

در كتب طب سنتى آمده است كه دو نوع كبير و صغير دارد و به ‏طور مطلق مراد نوع كبير آن است. نوع صغير را در عده‏اى از مدارك «افلنجه» مى‏ نامند. در اين بخش‏ نيز منظور نوع كبير آن مى ‏باشد.

تركيبات شيميايى‏

از نظر تركيبات شيميايى در ميوه كبابه يا در كبابه چينى وجود اسانس روغنى فرّار به مقدار قابل ملاحظه ‏اى (20- 10 درصد) گزارش شده است. اسانس كبابه چينى شامل سسكى‏ترپن هايدرات‏[1]، كوببيك اسيد[2] و يك ماده عامل تلخ به نام كوببين‏[3] است . در تحقيقات ديگرى كه  انجام داده است، نشان مى‏دهد كه در اسانس روغنى فرّار كبابه چينى كادينن‏[4]، سينئول‏[5]، دى‏پنتن‏[6]، كارن‏[7]، سابينن‏[8]، پى‏نن، كامفن، آزولن‏[9]، تورپى‏نئول‏[10]، كوببين و كوببيك اسيد وجود دارد. ساير اجزاى تشكيل ‏دهنده كبابه چينى طبق نظر هر دو دانشمند يادشده مواد نشاسته، صمغ، رزين، روغن ثابت و غيره است.

براى تهيه اسانس، ميوه ‏ها را 3- 2 روز در آب خيس كرده پس از آن تقطير مى‏ كنند. اسانس خالص، بى‏رنگ و به ‏طور معمولى كمى مايل به سبز است.

______________________________
(1).Sesquiterpene hydrate

(2).Cubebic acid

(3).Cubebin

(4).Cadinene

(5).Cineol

(6).Dipentene

(7).Carene

(8).Sabinene

(9).Azulene

(10).Turpineol

خواص کبابه چینی

مصرف اسانس كبابه چينى در موشهايى كه به ويروس انفوانزا آلوده شده ‏اند نرخ مرگ‏ومير آنها را به ‏طور محسوس كاسته است.

ميوه كبابه يا كبابه چينى بادشكن و مقوى معده است. داروى مؤثرى براى قطع كردن قى و اختلالات معده و آفتابزدگى است. در تايوان براى سوزاك و بيمارى قند [ليو] به كار مى ‏رود. در هندوچين كبابه چينى را به عنوان بزاق‏ آور براى‏ تحريك اشتها و كمك به هاضمه و ترشحات هضمى مى‏ خورند، ولى مصرف درازمدت آن توليد اسهال مى‏ كند .

. در شبه‏ جزيره مالايا اين دارو را مخلوط با ادويه قابض به صورت جوشانده تهيه كرده و معمولا با فواصل و بتدريج پس از زايمان مى ‏خورند . كبابه چينى مدر است و چون ضد عفونت مجارى تناسلى و ادرار مى‏ باشد، مدتها براى معالجه سوزاك مصرف مى ‏شده است به علاوه براى معالجه روماتيسم نيز به كار مى‏رود. در اندونزى كبابه چينى براى معالجه بيمارى‏هاى آميزشى به كار مى‏رود و به علاوه براى معالجه اسهال خونى و ساير اختلالات دفعى نيز كاربرد دارد. در بازار گاهى به‏ جاى كبابه چينى ميوه گياه ديگرى به نام‏ Litsea cubeba (Lour .) Pers . فروش مى‏ رود كه تا حدودى از نظر خواص جانشين آن مى‏ باشد .

چون ادامه مصرف كبابه چينى ايجاد اسهال و تحريك در دستگاه هاضمه مى‏كند، معمولا آن را با يك داروى گياهى قابض مانند راتانيا و ياكاشو به صورت شربت مى‏ خورند [كاشو ماده قابضى است كه مقوى معده مى‏باشد و از عصاره چرب درخت كاد هندى به دست مى‏آيد. رجوع شود به كاد هندى در اين كتاب و راتانيا در جلد چهارم اين كتاب‏].

كبابه چينى از نظر طبيعت طبق نظر حكماى طب سنتى خيلى گرم و خشك است.

خواص آن لطيف‏ كننده و بازكننده گرفتگى‏ هاى عروق سر و سينه است. سردرد مزمن را رفع مى‏ كند و جويدن آن مقوى لثه است. دهان را خوش‏بو مى ‏كند و زخم هاى بدبو و متعفن دهان را التيام مى ‏بخشد. صاف‏ كننده صدا و آواز است و خفقان را رفع مى‏ كند.

مقوى معده و آلات داخل شكم است. مدر است و مجارى ادرار را پاك و ضد عفونى مى ‏نمايد و سنگ مثانه را خرد كرده و مجارى بول را از سنگريزه پاك مى‏ كند، تكرر ادرار را بند مى ‏آورد و همچنين از خيس كردن بستر جلوگيرى مى‏ نمايد.

ضماد آن با پيه براى تحليل ورمها و زخم و جراحت و ماليدن آن با شير و ماست به بدن، موجب خوشبويى بدن مى‏شود. اگر آن را جويده و آب آن را بر قضيب بمالند موجب لذت بيشتر همبسترى مى ‏شود. كبابه براى مثانه مضر است و از اين نظر بايد با مصطكى خورده شود. سردرد مى ‏آورد و بايد با صندل خورده شود، مقدار خوراك آن تا 5 گرم است.

اگر 5 گرم از آن را ساييده و در 200 گرم ماست تازه كه ترش نباشد بريزند و سر آن را محكم ببندند و 15- 10 ساعت بگذارند و بعد آن را خوب به هم زده بخورندو اين كار را 5- 3 روز تكرار نمايند براى جراحتهاى مجارى ادرار مؤثر و مفيد است.

معارف گياهى، ج‏3، ص: 251

در برخى موارد بيش از 5 گرم و تا 20 گرم نيز از گرد آن كه در يك شربت قابض ريخته شود، زير نظر پزشك مى‏توان مصرف نمود. معمولا شربت مورد توجه و مفيد در اين مورد شربت كاشو يا راتانياست كه قابض است و از توليد اسهال كه ممكن است در اثر زياد خوردن اين دارو حاصل شود، جلوگيرى مى‏ نمايد.

[1] ( 1).Sesquiterpene hydrate

[2] ( 2).Cubebic acid

[3] ( 3).Cubebin

[4] ( 4).Cadinene

[5] ( 5).Cineol

[6] ( 6).Dipentene

[7] ( 7).Carene

[8] ( 8).Sabinene

[9] ( 9).Azulene

[10] ( 10).Turpineol