توضیحات
اگیر ترکی وج ساقه زیرزمینی یا بیخ گیاهی است که در بازار دارویی ایران به نام «اگر ترکی» و «اگر ترکی» و «اگیر ترکی» گفته می‌شود .
در کتب طب سنتی با نامهای «وج»، «عود الوج» و در برخی کتب «اگر ترکی» و «اکسیر ترکی» (صیدنه) آورده شده است.
به هندی گیاه و ساقه زیرزمینی آن هر دو را «بچ» و «وج» می‌نامند.
این متن به زبان فارسی نوشته شده است. به فرانسوی به euqitamora uaesoR و به انگلیسی به galf teewS و sumalaC و toor sumalaC می‌گویند.
گیاه مولّد این گل را به فارسی «سوسن زرد» و به فرانسوی Acora et Acora vari و به اسپانیایی Rosa de oro y Dorado و به انگلیسی Sweet flag و Calamus می‌نامند.
این گیاه از خانواده‌ی eaecarA است و نام علمی آن L sumalac surocA است. مترادف‌های آن عبارتند از biliG sucitamora surocA و maL sutarodo suroc A.
واریته‌ای از این گیاه که ساقه زیرزمینی آن نیز مصرف دارویی دارد، به نام علمی. sreP sucitaisa. rav. L sumalac surocA که مترادف آن. kaN sucitaisa surocA می‌باشد.
معارف گیاهی، ج۵، ص: ۳۴۲
مشخصات الف)
مشخصات گیاه گیاهی است چندساله علفی دارای ساقه زیرزمینی با بیخ ضخیم مفصل‌دار و گره‌دار که ریشک ها به آن اتصال دارند و خوش‌بو می‌باشد. شاخه گل‌دهنده آن در قسمت پایین سه‌وجهی است.
برگهای آن متناوب، دراز، موج‌دار شبیه برگ زنبق و گل‌ها زردرنگ و شبیه گل زنبق است.
ب) مشخصات ساقه زیرزمینی یا بیخ آن که در طب سنتی مصرف دارویی دارد.
بیخ آن ضخیم تقریبا به ضخامت یک انگشت، گره‌دار درهم پیچیده و کج شبیه بیخ سعد.
رنگ خارجی آن قهوه‌ای و داخل آن سفید مایل به سرخ دارای بویی مطبوع کمی تلخ و گزنده و گرم‌کننده است.
این گیاه در کنار رودخانه‌ها و در باتلاق‌ها و نقاط مرطوب در اروپا بخصوص در آلزاس فرانسه، بلژیک و در آسیا در هند و ایران می‌روید. در ایران در بلوچستان در تپه‌های جلاوان دیده می‌شود و در محل با نام «کول» شناخته می‌شود.
ترکیبات شیمیایی در ساقه زیرزمینی گیاه گلوکوزیدی به نام آکورین «۱» و یک آلکالوئید و مقداری اسانس به رنگ زرد و معطّر وجود دارد. از ساقه زیرزمینی خشک آن در حدود ۵.۳- ۵.۱ درصد اسانس معطّر زردرنگی گرفته می‌شود.
اسانس روغنی معطّر آن شامل موادی مانند کالامن «۲»، کالامنول «۳»، کالامئون «۴» و آسارون است.
اسانس گونه‌ی هندی آن نیز حاوی مقدار بیشتری از آسارون می‌باشد.
علاوه بر آسارون دارای مقدار کمی نیز چند سسکی‌ترپن، سسکی‌ترپن الکل است.
بوی خوش اسانس آن مربوط به وجود یک جزء نامشخصی در آن است. برگهای تازه گیاه دارای ۷۸.۰ درصد اکسالیک اسید و ۰۰۶.۰ درصد کلسیم «۵» است و در برگهای خشک آن در حدود ۲ درصد اکسالیک اسید و ۱۸.۰ درصد کلسیم می‌باشد .
در گزارش بررسی دیگری در مورد ترکیبات شیمیایی ساقه زیرزمینی گیاه چنین آمده است:
–
(۱). Acorn
(۲). Camel
(۳). Melon
(۴). Lemon
(۵). Claim
معارف گیاهی، ج۵، ص: ۳۴۳
در ساقه زیرزمینی اگر ترکی مواد آسارون و پاراسارون «۱» و کالامن، آساریل آلدئید «۲»، سسکی‌ترپن، تیل اوژنول، کالامئون، آکورین، اوژنول «۳»، کالامنول و ان- هپتی‌لیک اسید «۴» یافت می‌شود.
خواص- کاربرد
در سرتاسر مناطق خاور دور ساقه زیرزمینی گیاه به عنوان یک داروی مورد توجه به‌طور گسترده‌ای عرضه می‌شود. دارویی است محرّک، مقوی معده، تونیک . بادشکن معطّر و تلخ . در مقدار زیاد ضد عفونی‌کننده و قی‌آور و خشک‌کننده .
ضد تب، ضد اسپاسم و مسکّن می‌باشد . معروف است که این دارو خاصیت جلوگیری‌کننده یا آرام‌کننده آریتمی قلب «۵» دارد و شبیه داروی کی‌نیدین «۶» ضد تشنج است.
جوشانده یا دم‌کرده ساقه زیرزمینی گیاه وج برای دفع نفخ و سرماخوردگی، سوء هاضمه و ناراحتی‌های معده خیلی مفید است . مخلوط با سینکونا برای قطع تبهای نوبه‌ای اثر مفید دارد .
جوشانده تمام گیاه برای سرماخوردگی و سرفه و شستن جوشهای چرکی به کار می‌رود . در استعمال خارجی ضماد ساقه زیرزمینی آن برای لومباگو و روماتیسم و تب کاربرد دارد .
استحمام با جوشانده آن برای تسریع جریان و گردش خون نافع است . جوشانده ساقه زیرزمینی آن خواص حشره‌کش دارد و برای کشتن ساس، کک، بید و شپش (۶).
کی‌نیدین یک آلکالوئید بی‌رنگ متبلور ایزومرکنس است که از پوست گیاهان جنس anohcniC گرفته می‌شود و برای تنظیم ریتم قلب تجویز می‌شود و در بخش سینکونا به تفصیل شرح داده شده است.
(۱). Parasara
(۲). Asaralyhde
(۳). Euglon
(۴). n. Ethyl dipic acid
(۵). Anti-arrhythmic
معارف گیاهی، ج۵، ص: ۳۴۴
اگیر ترکی
گل مؤثر است. از عصاره بیخ آن و یا از گرد بیخ آن روی زخمهای بد نظیر خیارک کشاله ران «۱» و کفگیرک «۲» و کری گوش و زخم چشم می‌مالند مفید است . و پس از وضع حمل به بدن زائو می‌مالند .
اگر این گیاه را گاو بخورد ناراحتی شدید روده‌ای پیدا می‌کند . از ساقه زیرزمینی واریته sucitaisa به عنوان خشک‌کننده و برای کنترل بیماری‌های مربوط به اعصاب مغز «۳» تجویز می‌کنند و سمّی است .
جوشانده آن مایع شست‌وشوی جوشانده شده برای درمان جوش، کورک و ناراحتی‌های پوستی مؤثر است و همچنین برای کاهش بواسیر کارآمد است. پودر زردرنگ ریشه گیاه می‌تواند خونریزی لثه را قطع کند [هاو]. اسانس ریشه گیاه در صنعت عطرسازی استفاده می‌شود ولی مصرف داخلی آن ممکن است سرطان‌زا باشد.
(۱). seuboB
(۲). selcnubraC
(۳). niarb eht fo smotpmys lacigolorueN
معارف گیاهی، ج۵، ص: ۳۴۵
به نظر اطبای سنتی وج از نظر طبیعت خیلی گرم و خشک است. خوردن آن تنها یا با مصطکی برای تنقیه، پاک کردن دماغ، فلج، خواب‌رفتگی اعضا، سستی بدن و لکنت زبان مفید است.
جویدن و در دهان نگه داشتن آن باعث سرعت تکلم اطفال است و اگر کم‌کم به اطفال داده شود برای رفع سنگینی زبان و رفع درد دندان نافع است. مالیدن عصاره آن برای افزایش بینایی چشم و رفع تاریکی دید که ناشی از رطوبت باشد مفید است.
آشامیدن عصاره آن برای افزایش قوه حافظه، خشک کردن رطوبت دماغ و معده و پاک کردن آن‌ها، تصفیه خون، صفرا و تسکین درد سینه، پهلو، سرفه سرد، تقویت معده، کبد سرد، تحلیل باد، نفخ معده، روده‌ها و طحال و خرد کردن سنگ مثانه، گرم کردن کلیه و تقویت نیروی جنسی نافع است.
ضماد آن برای فلج، تشنج بلغمی، خواب‌رفتگی اعضا، دردهای مفاصل و سرین و رحم، تحلیل باد و نفخ و استحکام طحال مفید است.
خوردن اگر ترکی برای اشخاص گرم‌مزاج مضّر است و اخلاط را خشک می‌کند و برای رفع عوارض آن باید با سکنجبین خورد. مقدار خوراک آن در هربار حدود ۴ گرم است و از جوشانده ۲۰ گرم اگر ترکی در ۱۰۰۰ گرم آب استفاده می‌شود که ۳.۲ فنجان در روز بخورند.
روش تهیه گرد اگیر ترکی: اگیر ترکی ۲۵ گرم، مصطکی ۲۵ گرم، نبات سفید ۲۵ گرم و زنجبیل ده گرم. اینها را کوبیده و از الک ریز ردّ کنند و هربار حدود ۵ گرم از آن را خورده شود.
روش تهیه گرد اگیر ترکی به نسخه دیگری که برای رفع نفخ خیلی مفید است: ریشه سنبل الطیب ۵۰ گرم، دارچین ۳۵ گرم، اگر ترکی ۴۵۰ گرم، رازیانه ۴۵۰ گرم، سعد کوفی ۴۵۰ گرم و قند سفید ۱۵۰۰ گرم. اینها را مخلوط کرده خوب نرم کوبیده و از الک ریز ردّ کنند.
گرد بسیار مفید ضد نفخ است. مقدار خوراک آن هربار ۲۰.۱۰ گرم است.
ارسال رایگان بالا ٥٠٠ هزار تومان
اصالت و سلامت فیزیکی کالا
پشتیبانی همه روزه
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.