توضیحات
ریشه ایریسا
يا بيخ ايريسا، بيخ سوسن آسمانى رنگ، در كوهها سبز مى شود و آن خوشبو و پهن دراز بقدر يك انگشت يا زيادتر و پرگره و پوست آن كبود سرخ مى باشد و رنگ آن پررنگ است و مغز آن مايل به زردى و سرخى و بعضى مغز آن بسيار سفيد مى باشد.
بهترين آن مايل به سرخى گره دار آنست كه خوشبو و بسيار بلند نباشد و زبان را اندك بگزد و بوى آن در موقع كوبيدن قوى باشد و به قوت عطسه آور و سست و خالدار نبوده و كهنه و گرم خورده و سوراخ دار نباشد.
طبيعت ريشه ايريسا در آخر درجه دوم گرم و خشك و خواص آن لطيف، مسحن و مفتح و منضج يعنى تغيير حال به اخلاط فاسد مى دهد. اگر اخلاط فاسد و غليظ است رقيق مى كند و اگر رقيق است غليظ مى كند و جالى است (جلادهنده) و منقى (يعنى پاك كننده) مسهل ماده صفرا يعنى مرض (استسقاء و قى) و مره سودا و بلغم غليظ، گفته اند: قوت اسهال كهنه آن زيادتر است.
______________________________
(۱)- مجموعه طب سنتى و گياهى، ص ۱۸۶.
(۲)- قانون در طب، ص ۳۰۲.
دائرة المعارف بزرگ طب اسلامى، ج۳، ص: ۱۹۴
خوردن سه تا پنج مثقال ريشه ايريسا با آب عسل اسهال (كيموس غليظ و بلغمى) دستور آب عسل كه سابق گفته شده، ضماد ريشه ايريسا با سركه با روغن گل سرخ به سر بمالند براى درد سر كهنه و به همين دستور جوشانده آن خواب آور (طبخ ريشه ايريسا) يعنى آب جوشانده ریشه ايريسا بخورند.
ریشه ایریسا براى اختلاج يعنى بريدن اعضاء بدن خدر، بمعنى (خواب رفتگى اعضاء بدن و سستى) رعشه و سكته و فالج و استرخاء يعنى (سستى) و گريه كردن اطفال و نسيان و فراموشى و زيادى قوت حافظه، عطسه آوردن، جرم ريشه ايريسا براى جلب خون و رطوبت زيادى از چشم است.
دستورش: جوشانده ريشه ايريسا يك قطره با سركه در گوش بچكانند براى قطع نزلات بارده و صداى گوش نافع است مضمضه كردن براى درد دندان كه از رطوبت و سردى توليد شده باشد نافع است.
ريشه ايريسا را بكوبند و الك كنند با آب بجوشانند آن آب را با جرم ريشه بار شده انگور بخورند براى درد سينه، ريه، تنگى نفس و ذات الريه و خناق بلغمى، ديفترى كه از بلغم توليد شده باشد و دفع فضولات غليظ مثل گلوله و سنگ شده و در جگر و پرز بارد استسقاء و يرقان و بواسير، باز كردن دهن رگ هاى بواسير كه خون جارى شده و تسكين درد شود و عرق النساء (سياتيك) درد پا و درد مفاصل و معض (درد باطن) و براى امساك منى و كثرت احتلام و جريان منى بدون جماع. خوردن آب جوشانده ريشه ايريسا به دستور نامبرده ۳۲ نخود آن را بخورند.
با الكل براى امراض رحم و انشقاق و تركيدن تفتيح سده (بازكننده) كه در رحم توليد شده و باز كننده حيض كه بند آمده، ريشه ايريسا با سركه براى گزيدن جانوران و داروهاى سمى و ورم سده سپرز و لزوجات تبها ضماد پخته ريشه ايريسا براى درد رحم و غليظى خلط بسته شده به انضمام فم (دهن) آن هنگامى كه بند شده به سبب غلظت جرم خود و تلين اورام سخت مزمنه و كهنه و خنازير و جوش لبنيه زخم هاى چرك دار.
ريشه ايريسا را با سركه از خارج بر بدن بمالند براى پرز و استسقاء و گزيدن جانوران، تحليل اورام و قطع رطوبات زخم هاى رطوبت دار و تحليل آنها و رفع لك سفيد بدن،ريشه ايريسا با عسل براى زخمها «گرد يك ذره كه بر روى زخم مى پاشند» براى رويانيدن گوشت بر استخوان و التيام زخم هاى بدبو، نشستن در آب جوشيده و ريشه ايريسا براى سخت شدن رحم و مقعد و امراضى كه از سردى توليد شده است.
تنقيه آب جوشانده براى درد (سياتيك) و بدبويى بواسير و زخم هاى باطن و بردن گوشت زياد نواسير فرزجه يعنى زنان از جلو بردارند با عسل براى اخراج جنين و شياف نمايند كرم هاى معدى و روغن ماليدن روغن ریشه ايريسا براى تشنج امتلايى (يعنى تشنج از ثقل معده) براى رفع سميت قارچ و گشنيز كوهى، نافع تب ها و خوردن هفت مثقال ريشه ايريسا مسهل قوى مى باشد غرغره آن با آب عسل براى خشونت قصبه الريه مى باشد.[۱]
[۱] ( ۱)- مجموعه طب سنتى و گياهى، ص ۱۸۸- ۱۸۹- ۱۹۰.
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.