سداب

توضیحات

سداب rue

گیاهی علفی، پایا به ارتفاع ۳۰ تا ۸۰ سانتی‌متر، عاری از کرک و دارای قاعده چربی است. برگ‌هائی نسبتاً ضخیم، گوشتدار، به دو صورت ساده (در قسمت‌های انتهائی ساقه) و منقسم به قطعات متعدد (در قسمت‌های پائین گیاه) دارد. ساقه و برگ‌های آن دارای رنگ سبز مات، مایل به آبی یا مایل به زرد و گل‌های آن نر- ماده و زرد رنگ است. از اختصاصات آن این است که گل‌های مرکز گل‌آذین آن، مرکب از قطعات پنج‌تائی ولی گل‌های کناری، شامل قطعات چهارتائی است. در هر گل آن، ۸ تا ۱۰ پرچم دیده می‌شود که در آغاز، در گودی گلبرگ‌ها جای دارند ولی بعداً به سمت مادگی حرکت نموده، دانه‌های گرده را بر روی آن می‌روند. میوه‌اش کپسول و شامل دانه‌هائی به رنگ مایل به قهوه‌ای است. از تمام قسمت‌های این گیاه، بوی ناپسند و تهوع‌آور استشمام می‌شود.

فواید سداب

قاعده‌آور و سقط‌کننده

– ضدالتهاب و ضدرد

– ضدمیکروب

– ضد تشکیل لخته

– پیشگیری از بارداری

– ضدقارچ و ضدلشمانیا

– ضدانگل و کرم

– درمان‌کنده سرطان

– تقویت‌کننده عملکرد قلب

– اثرات هورمونی

– ضدحشرات

دارای اثرات چندگانه درمانی

– رشددهنده عصب

– ضداسپاسم

– مدر و کاهنده فشار خون

خواص درمانی سداب عمدتاً مربوط به فلاوونوئیدهای گیاه علی‌الخصوص مروئین، می‌باشد. از سال ۱۹۳۰ به بعد، فلاوونوئیدها به‌عنوان عامل ویتامینی ۲ (افزایش مقاومت و کاهی نفوذپذیری عروق) شناخته شده‌اند. این ترکیبات در ایجاد روندهای التهاب اثر مهاری داشته و باعث توقف پیشرفت التهاب می‌گردند. همچنین دارای اثر اسپاسمولیتیکی بوده و باعث تقلیل انقباضات و کاهش در تونوسیه عضلات می‌شوند. از دیگر اثرات فلاوونوئیدها می‌توان به اثر مدری، اثرات باکتریسیدی در in vitro، اثرات ضد توموری که از طریق تحریک فعالیت فاکتور نکروز تومور (TNF) اثر می‌کند و اثرات فارماکولوژیکی مهم در درمان و پروفیلاکسی ترومبوز، آترواسکلروز و هیپرتانسیون و همچنین فعالیت آنتی‌اکسیدانی L – اسیداسکوربیک در محیط بافر فسفاته اشاره نمود.

مضرات استفاده از سداب

اسانس آن، پوست بدن را تحریک کرده، ایجاد ناراحتی‌های جلدی و قرمزی پوست و سپس تاول می‌کند. مصرف مقادیر زیاد آن، ایجاد درد در ناحیه زیر شکم، تهوع، استفراغ، تشنج و مرگ می‌نماید. با مصرف ان ممکن است سقط جنین حادث گردد.

اثر سقط‌کنندگی آن، با آنکه توسط عده‌ای از پزشکان رد گردیده، مسلم و قاطع شناخته شده است. مصرف زیاد سداب، یجاد مسمومیت می‌کند. مانند آنکه اگر به‌طور بی‌رویه به‌کار رود. ایجاد التهاب و ورم دستگاه هضم، تحریک، کم شدن حرارت بدن، ضعف ضربان نبض، زیاد شدن مقدار ادرار و ورم مخاط رحم می‌گردد.

.. و مورث صداع و ثقل سر [بوده] و مصلحش، انار میخوش و به شیرین است… از ملاقات مطبوخ او [سداب بری] دست ورم می‌کند.. و مداومت خوردن آن، مضعف باصرهو مصدع و محرق اخلط و منی [است] و مصلحش، سکنجبین و افیون [بوده] و قدر شربتش، تا سه مثقال [می‌باشد] و بدلش صعتر است…

عوارضی که بر اثر سوءاستفاده (در روش یا مقدار) از سداب و عموماً در حیوانات آزمایشگاهی شناسائیت و مورد بررسی قرار گرفته و منتشر شده‌اند، عبارتند از: ایجاد آنومالی‌های جنینی و وقفه تکامل جنین، موتاژن بودن، حساسیت پوستی (درماتیت).

طریقه مصرف سداب

تنقیه آن در مورد عدم کفایت اعمال روده، نفخ و تأخیر وقوع قاعدگی کمک مؤثر می‌نماید. دم‌کرده آن به‌صورت حمام موضعی به مدت نیم ساعت و ۳ تا ۴ دفعه در روز، در رفع انسداد و پر شدن مجاری غدد از ترشحات، مخصوصاً غدد پستان، مؤثر واقع می‌گردد. جوشاندهٔ سداب، اثر قطعی در از بین بردن شپش و درمان جرب و کچلی دارد. به‌صورت غرغره برای رفع ورم لثه‌ها به‌کار می‌رود. در استعمال خارجی، رفع‌کننده ترشحات چسبنده و عفونی مجاری بینی، التیام‌دهنده و زخم‌ها (برگ‌های له‌شده سداب) و حشره‌کش است.

ترکیبات سداب

سداب دارای دو ترکیب شیمیائی اصلی یکی به حالت گلوکزیدی به نام ”روتین“ (rutine) یا ”روتوزید“ (rutoside) و دیگری اسانس است. ”روتین“ از برخی گیاهان دیگر نظیر انواع مختلف اوکالینوس نیز استخراج شده و از نظر درمانی، شکنندگی عروق موئی را کاهش می‌دهد. اسانس (Essence de rue) از تقطیر گیاه با آب به‌دست می‌آید و مایعی است بی‌رنگ یا به رنگ مایل به زرد که بوی قوی و طم تلخ و خیلی تند دارد.