نارمشک

توضیحات

نارمشک

به فارسى و در كتب طب سنتى آن را «نارمشك» نام‏اند. به فرانسوى‏Mesua وBois de fer de Ceylan و به انگليسى‏Iron wood tree و به هندى «ناگ‏كزاز» گفته مى ‏شود. گياهى است از خانواده‏Guttiferae ، نام علمى آن‏Mesua ferrea L . مى‏ باشد.

مشخصات‏

گياهى است بصورت درخت كوچك در ابعاد درخت انار و معمولا قسمتى از اين درخت كه دارو مى ‏باشد . و در طب سنتى مستعمل است، گلها و غنچه‏ هاى بازنشده آن است كه در ابعاد يك نخود به رنگ سرخ مايل به زردى و معطر و خوش‏بو مى ‏باشد و به همين دليل آن را نارمشك كه همان مشك ‏انار است ناميده ‏اند. اين درخت داراى چوب بسيار سخت و درعين ‏حال خوش‏بو است كه چون خوب صيقل مى ‏شود در نجارى زينتى كاربرد دارد. بوى غنچه و چوب اين درخت شبيه بوى انيس است.

 درخت نارمشک  بومى شبه‏ قاره هند است و تا شبه‏ جزيره مالايا انتشار دارد و در جاوه كاشته مى‏ شود. از نظر وجود اين درخت در ايران شليمر وجود آن را در خراسان ذكر كرده و در مخزن الادويه نيز آمده است كه در خراسان م ى‏رويد، ولى تا به حال گزارشى از گياه‏شناسان در اين مورد در دست نمى‏ باشد.

تركيبات شيميايى‏

از نظر تركيبات شيميايى در گلها و غنچه ‏هاى درخت اسانس روغنى فرّار و دو ماده تلخ يافت مى‏ شود. در بررسى ديگرى آمده است كه در آن در حدود ۱ درصد ماده عامل تلخ به نام مزوئول‏ وجود دارد . در گزارش علمى ديگرى آمده است كه اسيد رزينى كه در روغن دانه آن وجود دارد، داراى اثر سمى محدودى روى قلب است.

خواص- كاربرد

در برمه از گلهاى آن به عنوان قابض و از برگ هاى آن براى معالجه گزش مار استفاده مى‏شود . در شبه‏ جزيره مالايا از گلهاى خشك آن به عنوان دارو استفاده مى‏ شود و معمولا براى تقويت مادران پس از تولد نوزاد تجويز مى‏ شود كه بخورند . در اندونزى از غنچه‏ هاى بازنشده درخت و از گل هاى آن و از اتامين هاى معطر گل (آلات نر گل) و يا از گلهاى محتوى آلات نر له‏ شده گل از همه آنها داروهاى مختلفى و همچنين مواد و تركيبات آرايشى  و مرهم و روغنهاى ماليدنى درست مى ‏كنند. از مغز هسته له‏ شده ميوه درخت در استعمال خارجى به صورت ضماد براى التيام زخم استفاده مى‏كنند. و همچنين اين ضماد براى التيام و فروكش كردن تاول به كار مى‏رود .از روغن دانه‏ هاى آن روى موضع هاى ناراحت پوست و تحريك ‏شده و تاولى مى‏ مالند و ضمنا از اين روغن در موارد روماتيسم نيز روى اعضاى دردناك ماليده مى ‏شود.. در هند از گل هاى آن به عنوان قابض و براى تقويت معده و تسكين سرفه ‏هاى توأم با ناراحتى و خشونت سينه استفاده مى ‏شود.

له‏ شده گلها را با كره و كمى شكر مخلوط كرده و خميرى درست مى ‏كنند و در موارد بواسير خونى مى‏ مالند. از غنچه ‏هاى بازنشده براى قطع اسهال خونى خورده مى ‏شود.

پوست درخت قابض و معطر است و آن را مخلوط با زنجبيل به عنوان معرق تجويز مى ‏كنند. از برگهاى درخت و له‏ شده برگ و گل در موارد گزش مار و عقرب استفاده مى ‏شود.

از نظر طبيعت نارمشک طبق نظر حكماى طب سنتى كمى گرم و خشك است و از نظر خواص معتقدند كه خوردن غنچه ‏هاى بازنشده و گل هاى آن براى ماليخوليا و وسواس و تقويت كبد و معده و روده ‏ها در اشخاص سرد مزاج مفيد است.

از ضماد له ‏شده گلها براى خشك كردن و التيام زخمها و جراحتها استفاده مى‏ شود و از پاشيدن گرد آن نيز در همين مورد استفاده مى‏ شود. نارمشك مضر مثانه است و خوردن و يا ماليدن آن ايجاد زردى رنگ صورت مى ‏كند از اين نظر بايد با روغن بادام مصرف شود. مقدار خوراك آن ۱۰- ۸ گرم است.

معارف گياهى، ج‏۳، ص: ۳۶۶